" BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA TÂM KINH"
《Bát nhã ba la mật đa tâm kinh》do Hòa thượng Huyền Trang dịch vào thời nhà Đường, thực ra nó là tinh hoa của Thiền tông. “Sắc bất dị Không, Không bất dị Sắc, Sắc tức thị Không, Không tức thị Sắc, thị tưởng hành thức, diệc phục như thị”. “Sắc” mà Phật gia nói đến ám chỉ vạn vật và con người có thể nhìn thấy bằng mắt, thực ra câu này nói với chúng ta rằng, chúng ta phải hiểu Sắc chính là Không, và đó là khái niệm Thiền học về bản tánh Không trong vạn vật. Mọi người nghĩ mà xem, mọi thứ trên thế gian này từ có được đến cuối cùng rồi cũng sẽ mất đi, dù nó mất đi một cách tự nhiên hay do quý vị rời khỏi thế gian này mà mất đi, hết thảy đến cuối cùng đều trống rỗng. Chúng ta đã từng có nó nhưng cuối cùng lại đánh mất nó. Chúng ta từng sở hữu nhiều ngôi nhà nhưngcuối cùng lại mất hết; chúng ta sở hữu rất nhiều trong đời nhưng cuối cùng lại mất hết. Cái lý niệm này chính là để cho chúng ta cần phải biết khai ngộ.
Bồ Tát cho chúng ta hiểu rằng “Sắc bất dị Không, Không bất dị Sắc” chính là để cho chúng ta không nên “chấp tình” với vạn vật – bám víu vào cảm xúc này, “Ngôi nhà này tôi rất quý nó, tôi thực sự rất thích” “Tôi yêu anh ấy rất nhiều, tôi không thể buông anh ấy được” … Kinh Phật dạy chúng ta đừng dính mắc vào cảm xúc này, bởi vì cảm xúc này là trống rỗng. “Sắc bất dị Không, Không bất dị Sắc”. Chỉ cần quý vị còn dính mắc vào những thứ trống rỗng này thì tiếp theo đó trong lòng quý vị sẽ không được tự tại và không được thoải mái, quý vị đang bàn về tánh Không, luận về tánh Không nhưng lại đi lưu luyến tánh Không. Rành rành quý vị biết rõ người này sẽ rời xa mình, nhưng quý vị vẫn lưu luyến họ và cuối cùng điều mà quý vị nhận được chính là sự trống rỗng. Khách sạn này thật tuyệt khi ở lại nửa năm, thậm chí một tháng, thật tuyệt và dịch vụ rất tốt, nhưng quý vị nên biết rằng cuối cùng quý vị cũng sẽ rời xa nó. Như cơ thể của quý vị, biết rằng cha mẹ đã cho mình mượn cơ thể này, cũng chỉ bảy tám mươi năm, nhưng quý vị đã chấp vào cái thân này, mỗi ngày dành bốn năm giờ trang điểm, thẩm mỹ cho nó, cuối cùng thân xác này rời bỏ quý vị khiến quý vị đau buồn, cho nên đây chính là “Sắc tức thị Không”. Bởi vì những gì quý vị thấy đều là trống rỗng, nhưng nếu quý vị lưu luyến sự trống rỗng và cảm thấy sự trống rỗng này là tồn tại, quý vị nhớ nó và bám vào phức hợp tình yêu trống rỗng này, thì quý vị không hiểu “Không tức thị Sắc” nghĩa là gì. Điều đó có nghĩa là, bởi vì quý vị lưu luyến sự trống rỗng nên quý vị đã không chú ý đến việc có Sắc trong sự trống rỗng này – tức là còn có những vật thể và mọi thứ quý vị có thể nhìn thấy. Vì vậy, để nhìn thấu nó, chúng ta phải chiếu kiến ngũ uẩn giai không và chúng ta phải thấy được bản chất của nó.
“Tâm Kinh” trong kinh Phật dạy chúng ta rằng nếu muốn trong lòng tự tại, hoàn toàn không bị những thứ Không và Sắc làm vướng bận, nếu muốn có được sự tự tại lớn lao trong tâm, chúng ta không chỉ phải hiểu cái gì là “Không”, mà còn trong tánh “Không” biết sử dụng cái “Sắc” của thế gian (tức là hình tướng) để hoàn thành Tánh Không trong tâm mình, nên đừng Luyến Không. Thọ, tưởng, hành, thức đều là cảm xúc của quý vị. “Tâm Kinh” nói rất rõ ràng rằng “thọ” là cảm giác, “tưởng” là tư duy, và “hành” là ý thức do hành vi bên trong hình thành. “Diệc phục như thị”— tức là cũng như thế này, tất cả đều như vậy, cuối cùng nó là “Sắc tức thị Không, Không tức thị Sắc”. Lấy một ví dụ đơn giản, hôm nay quý vị nghĩ: “Thật tuyệt vời. Trong vòng một năm tôi có thể nhận được một ngôi nhà tốt do công ty sẽ tặng nó cho tôi hay gì đó. Tôi rất hạnh phúc”. Nhưng cuối cùng ngôi nhà này cũng trả lại cho công ty và nó chỉ để cho quý vị ở tạm, đó có phải là “diệc phục như thị” không? Quý vị có hài lòng với trí tưởng tượng và cảm xúc của mình lúc đó không? Chính phủ Úc đặc biệt phân bổ rất nhiều nhà cho người già ở suốt đời nhưng ngôi nhà này không phải của họ, khi họ qua đời, chính phủ sẽ lấy lại ngôi nhà này. Chẳng phải đây chỉ là “diệc phục như thị” thôi sao? Lúc đó quý vị cảm thấy “Tôi có một ngôi nhà và tôi có thể sống ở đó mãi mãi”, nhưng cuối cùng ngôi nhà này có phải là của quý vị không? Nó đã sớm nói với quý vị là “diệc phục như thị” – tức là như thế đó, nó không phải của quý vị và cuối cùng nó cũng không phải của quý vị, quý vị không thể có được nó.
Trong “Tâm Kinh”, cho rằng luyến lưu thế sự (luyến có nghĩa là hoài niệm, “Tôi yêu thứ này để chiếm đoạt nó”) thực chất là tình yêu trống rỗng. “Hôm nay tôi hoài niệm, nơi này đẹp quá”. Tuy nhiên yêu càng về sau, mọi thứ đều là trống rỗng, gọi là “Luyến Không”, thực ra không có gì khác biệt. Chúng ta nhớ lại những tiếng cười hồn nhiên, niềm hạnh phúc như trẻ thơ, sự trưởng thành vô tư, cuộc sống không có áp lực của tuổi thơ, hoài niệm về nó, chúng ta nhớ về tuổi thơ của mình, thực ra thứ chúng ta nhớ chính là Luyến Không, vì cuối cùng chẳng có gì cả. Nếu quý vị chấp vào nó, không buông nó thì cuối cùng sẽ đánh mất nó, đó chính là “Sắc tức thị Không”, cuối cùng sẽ gây ra rất nhiều phiền não trong tâm mình, vì quý vị không thể có được nó. Vì vậy, kinh Phật nói rằng mọi sự vật, hiện tượng có thể nhìn thấy được hoặc không thể nhìn thấy được, thực chất chỉ là ảo ảnh do sự phù phiếm của cuộc sống chúng ta gây ra. Nói cách khác, thứ quý vị thích hôm nay chính là ảo ảnh của quý vị và thứ mà quý vị hoài niệm hôm nay cũng chính là ảo ảnh của quý vị, bởi vì nó chỉ là tạm thời được sở hữu, tạm thời hiển thị cho quý vị nhìn thấy và tạm thời cho quý vị nghe được những bản nhạc tuyệt vời. Giống như một người đang tham dự một buổi hòa nhạc, người này đặc biệt bị cuốn hút bởi âm nhạc hoặc ca sĩ, sau khi buổi hòa nhạc kết thúc ra về, mọi thứ đều trống rỗng, sân bãi đã rỗng không, các diễn viên cũng không còn, tất cả người hâm mộ đều đi hết. Họ vẫn còn nán lại ở đó, không muốn rời đi, cuối cùng nó được gọi là Chấp Không, gọi là Luyến Không. Tâm Kinh nói rằng “Sắc bất dị Không, Không bất dị Sắc, Sắc tức thị Không, Không tức thị Sắc”. Mọi tưởng tượng và mọi nhận biết của quý vị cuối cùng sẽ “diệc phục như thị” – tức là đều là như thế đó, và cuối cùng tất cả sẽ trống rỗng. Tâm Kinh thật tuyệt vời.
Trích BTPP Tập 51 - TỪ BỎ VỌNG TƯỞNG PHI TƯỞNG PHI PHI TƯỞNG (25/04/2020)